Khối lượng phân tử là gì? Các công bố khoa học về Khối lượng phân tử

Khối lượng phân tử là tổng khối lượng của các nguyên tử trong một phân tử, được đo bằng amu hoặc Dalton. Để tính khối lượng phân tử của một chất, cộng khối lượng của từng nguyên tử trong phân tử đó.

Khối lượng phân tử là gì?

Khối lượng phân tử (tiếng Anh: molecular mass hoặc molecular weight) là tổng khối lượng của tất cả các nguyên tử cấu thành một phân tử. Đây là một đại lượng vật lý và hóa học quan trọng, được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như hóa học phân tích, hóa học hữu cơ, sinh học phân tử và công nghệ vật liệu. Khối lượng phân tử giúp xác định thành phần và tỉ lệ của các nguyên tố trong hợp chất, đồng thời là cơ sở để tính toán lượng chất trong phản ứng hóa học.

Trong hệ đơn vị quốc tế, khối lượng phân tử thường được biểu thị bằng đơn vị khối lượng nguyên tử (amu - atomic mass unit), hoặc gam trên mol (g/mol) khi chuyển sang lượng chất ở cấp độ mol. Một đơn vị amu được định nghĩa bằng 1/121/12 khối lượng của một nguyên tử carbon-12 và có giá trị khoảng 1.66053906660×10241.66053906660 \times 10^{-24} gram.

Phân biệt khối lượng phân tử và khối lượng mol

Khái niệm “khối lượng phân tử” và “khối lượng mol” dễ gây nhầm lẫn do giá trị số thường giống nhau. Tuy nhiên, ý nghĩa và đơn vị hoàn toàn khác nhau:

  • Khối lượng phân tử (molecular mass): Là khối lượng của một phân tử đơn lẻ, được tính bằng đơn vị amu.
  • Khối lượng mol (molar mass): Là khối lượng của một mol (tức 6.022×10236.022 \times 10^{23} phân tử) của chất đó, tính bằng đơn vị g/mol.

Ví dụ, khối lượng phân tử của nước là 18 amu, còn khối lượng mol của nước là 18 g/mol.

Cách tính khối lượng phân tử

Khối lượng phân tử được tính bằng tổng khối lượng nguyên tử của tất cả các nguyên tố trong công thức hóa học của phân tử. Công thức chung:

M=i=1n(Ai×xi)M = \sum_{i=1}^{n} (A_i \times x_i)

Trong đó:

  • MM: khối lượng phân tử
  • AiA_i: nguyên tử khối (số khối) của nguyên tố thứ ii
  • xix_i: số nguyên tử của nguyên tố đó trong phân tử

Ví dụ tính khối lượng phân tử

1. Nước (H2O)

H = 1, O = 16

MH2O=(2×1)+(1×16)=18 amuM_{H_2O} = (2 \times 1) + (1 \times 16) = 18\ \text{amu}

2. Axit sulfuric (H2SO4)

H = 1, S = 32, O = 16

MH2SO4=(2×1)+(1×32)+(4×16)=98 amuM_{H_2SO_4} = (2 \times 1) + (1 \times 32) + (4 \times 16) = 98\ \text{amu}

3. Glucose (C6H12O6)

C = 12, H = 1, O = 16

MC6H12O6=(6×12)+(12×1)+(6×16)=180 amuM_{C_6H_{12}O_6} = (6 \times 12) + (12 \times 1) + (6 \times 16) = 180\ \text{amu}

4. Clorofom (CHCl3)

C = 12, H = 1, Cl = 35.5

MCHCl3=12+1+(3×35.5)=119.5 amuM_{CHCl_3} = 12 + 1 + (3 \times 35.5) = 119.5\ \text{amu}

Khối lượng phân tử trung bình

Trong thực tế, nhiều chất không tồn tại dưới dạng một phân tử đơn nhất mà là hỗn hợp của nhiều phân tử với khối lượng khác nhau, ví dụ như polymer hoặc các hợp chất thiên nhiên. Lúc này, người ta sử dụng khối lượng phân tử trung bình (average molecular weight), được tính theo công thức:

Mˉ=(ni×Mi)ni\bar{M} = \frac{\sum (n_i \times M_i)}{\sum n_i}

Trong đó:

  • nin_i: số mol (hoặc tỉ lệ mol) của phân tử thứ ii
  • MiM_i: khối lượng phân tử của phân tử thứ ii

Khái niệm này đặc biệt quan trọng trong phân tích polymer hoặc các hỗn hợp phức tạp.

Phương pháp xác định khối lượng phân tử

Các phương pháp phổ biến để xác định hoặc đo lường khối lượng phân tử bao gồm:

  • Phổ khối (Mass spectrometry - MS): Phân tích thành phần ion hóa và đo tỷ lệ khối lượng trên điện tích (m/z), từ đó suy ra khối lượng phân tử.
  • Phân tích nguyên tố: Xác định tỉ lệ phần trăm khối lượng của các nguyên tố, từ đó tính công thức phân tử và khối lượng phân tử.
  • Sắc ký thẩm thấu gel (GPC): Dùng trong phân tích polymer, xác định khối lượng phân tử trung bình.
  • Phương pháp thẩm thấu (osmometry): Đo áp suất thẩm thấu để suy ra khối lượng phân tử, áp dụng cho chất tan trong dung dịch loãng.

Vai trò và ứng dụng của khối lượng phân tử

Khối lượng phân tử là thông số cơ bản trong nhiều lĩnh vực khoa học và kỹ thuật:

  • Trong hóa học: Dùng để lập phương trình phản ứng, cân bằng hóa học, tính hiệu suất và xác định lượng chất cần dùng.
  • Trong dược phẩm: Giúp xác định cấu trúc và tác dụng sinh học của các phân tử thuốc.
  • Trong sinh học phân tử: Tính toán khối lượng của ADN, RNA, protein để phục vụ giải trình tự, PCR, điện di, v.v.
  • Trong công nghiệp: Được dùng để thiết kế vật liệu polymer, sơn, chất tẩy rửa, và vật liệu chức năng khác.

Tổng kết

Khối lượng phân tử là công cụ cơ bản giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về thành phần, cấu trúc và đặc tính của vật chất. Dù chỉ là một thông số đơn giản, nó lại đóng vai trò nền tảng trong các phép tính hóa học, công thức phản ứng và thiết kế phân tử trong nhiều lĩnh vực khoa học hiện đại.

Tham khảo thêm

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề khối lượng phân tử:

Khối lượng và phân bố cơ vân ở 468 nam và nữ có độ tuổi từ 18–88 Dịch bởi AI
Journal of Applied Physiology - Tập 89 Số 1 - Trang 81-88 - 2000
Chúng tôi đã sử dụng một phác đồ chụp cộng hưởng từ toàn thân để kiểm tra ảnh hưởng của độ tuổi, giới tính, cân nặng và chiều cao đến khối lượng và phân bố cơ vân (SM) trong một mẫu lớn và đa dạng gồm 468 nam và nữ. Nam giới có khối lượng SM đáng kể (P < 0.001) nhiều hơn so với nữ giới, cả trong các số tuyệt đối (33.0 so với 21.0 kg) và tỷ lệ so với khối lượng cơ thể (38.4 so với 30.6%). S...
Những Kỳ Dị Khối Lượng của Biên Độ Feynman Dịch bởi AI
Journal of Mathematical Physics - Tập 3 Số 4 - Trang 650-677 - 1962
Các biên độ Feynman, được xem như hàm số của khối lượng, thể hiện nhiều kỳ dị khi cho phép khối lượng của các đường nội và ngoại giảm xuống không. Trong bài viết này, các đặc tính của những kỳ dị khối lượng này, được định nghĩa là các nghiệm bất thường của điều kiện Landau, được nghiên cứu chi tiết. Một phương pháp chung được phát triển, cho phép chúng ta xác định mức độ phân kỳ của các bi...... hiện toàn bộ
#Biên độ Feynman #Kỳ dị khối lượng #Điều kiện Landau #Phân kỳ #Xác suất chuyển trạng thái #Điều chỉnh điện tích #Phương pháp chỉnh lý.
Đánh giá công nghệ tách bốc hơi nước cho quá trình hồi phục sản phẩm sinh ra từ quá trình lên men sinh khối Dịch bởi AI
Journal of Chemical Technology and Biotechnology - Tập 80 Số 6 - Trang 603-629 - 2005
Tóm tắtMặc dù có một số công nghệ tách bốc hơi có khả năng về mặt kỹ thuật trong việc loại bỏ các sản phẩm dễ bay hơi từ nước lên men, chưng cất vẫn là công nghệ chiếm ưu thế. Điều này đặc biệt đúng đối với việc thu hồi nhiên liệu sinh học như ethanol. Trong bài báo này, tình trạng của công nghệ tách màng nổi lên, được gọi là công nghệ bốc hơi nước cho ứng dụng này...... hiện toàn bộ
#công nghệ tách bốc hơi nước #lên men sinh khối #thu hồi nhiên liệu sinh học #hiệu suất năng lượng #hệ thống lên men #công nghệ màng #đông lạnh phản ứng phân đoạn
Kết quả dài hạn từ nghiên cứu COMFORT-II, thử nghiệm giai đoạn 3 của ruxolitinib so với liệu pháp tốt nhất có sẵn cho bệnh xơ tủy Dịch bởi AI
Leukemia - Tập 30 Số 8 - Trang 1701-1707 - 2016
Tóm tắt

Ruxolitinib là một chất ức chế Janus kinase (JAK) (JAK1/JAK2) đã cho thấy sự vượt trội hơn so với giả dược và liệu pháp tốt nhất có sẵn (BAT) trong các nghiên cứu Controlled Myelofibrosis Study với điều trị bằng thuốc uống ức chế JAK (COMFORT). COMFORT-II là một nghiên cứu pha 3 ngẫu nhiên (2:1), mở tại những bệnh nhân bị xơ tủy; những bệnh nhân được phân ngẫu nhiên vào nhóm BAT có thể chu...

... hiện toàn bộ
#ruxolitinib #Janus kinase ức chế #xơ tủy #COMFORT-II #khối lượng lách #tỷ lệ sống còn #phân tích giai đoạn 3 #nguy cơ tử vong #tác dụng phụ
Xây dựng mô hình điều khiển cho lò phản ứng liên tục CSTR (Continous Stirred Tank Reactor)
Nhằm tạo sản phẩm đầu ra cho lò phản ứng liên tục (CSTR– Continuous Stirred Tank Reactor) đảm bảo chất lượng và năng suất theo đúng thiết kế, ta cần phải điều khiển các quá trình hóa lý theo đúng yêu cầu công nghệ. Các quá trình hóa lý của lò phản ứng có quan hệ phi tuyến, xen kênh rất phức tạp. Khi thiết kế lò phản ứng người ta cần phải xây dựng quá trình động học và mô hình điều khiển, từ đó mới...... hiện toàn bộ
#lò phản ứng liên tục #phi tuyến #cân bằng năng lượng #cân bằng thành phần #cân bằng khối lượng
NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA VIỆC THAY THẾ THỨC ĂN VIÊN HỖN HỢP BẰNG CỎ GHINÊ (PANICUM MAXIMUM) TRONG KHẨU PHẦN ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ DỤNG THỨC ĂN VÀ NĂNG SUẤT CỦA THỎ THỊT NEW ZEALAND
TNU Journal of Science and Technology - Tập 164 Số 04 - Trang 121-126 - 2017
Một thí nghiệm nuôi dưỡng được tiến hành nhằm đánh giá ảnh hưởng của việc thay thế thức ăn viên hỗn hợp bằng thức ăn xanh ở các mức khác nhau đến khả năng sử dụng thức ăn và sinh trưởng của thỏ ngoại. Tổng số 40 thỏ đực New Zealand từ 40-45 ngày tuổi được chia ngẫu nhiên đều vào 5 lô để cho ăn các khẩu phần ăn với mức thay thế 0, 25, 50, 75 và 100% thức ăn viên hỗn hợp bằng cỏ ghinê. Kết quả cho ...... hiện toàn bộ
#Panicum maximum #diet #growth #pellets #New Zealand rabbits #weight gain.
Xác định khối lượng phân tử của một số thành phần trong nọc rắn cạp nong Bungarus fasciatus bằng phương pháp khối phổ phân giải cao
Nọc rắn gồm sự kết hợp của nhiều thành phần khác nhau như protein, peptide, enzyme và các độc tố. Ở Việt Nam, nọc rắn B. fasciatus chứa phospholipase A2 là thành phần chính (71%), sau đó là oxidase của L-amino acids (8%), acetylcholinesterase (5%), metalloproteinase (4%) và độc tố ba ngón tay (1%). Trong nghiên cứu này, từ nọc độc của loài rắn B. fasciatus, chúng tôi đã tiến hành phân tách thành 5...... hiện toàn bộ
#Bungarus fasciatus #nọc rắn #sắc ký #phổ khối phân giải cao #khối lượng phân tử
Phân tích hiệu quả của hệ cản khối lượng kết hợp với hệ cản lưu biến từ nối giữa hai kết cấu chịu động đất
Sự hiệu quả của hệ cản khối lượng (Tuned Mass Damper,TMD) kết hợp với hệ cản lưu biến từ (Magneto-Rheological, MR) nối giữa hai kết cấu chịu động đất được trình bày trong bài báo này. Hệ cản MR được mô hình bởi các lò xo và cản nhớt, lực cản sinh ra từ hệ này là một hàm phụ thuộc vào điện thế cung cấp và những thông số đặc trưng của thiết bị này. Phương trình chuyển động của hệ kết cấu và hệ cản c...... hiện toàn bộ
#hệ cản lưu biến từ #hệ cản khối lượng #gia tốc nền động đất #phương pháp Newmark #phương pháp số Runge-Kutta
Mô hình phần tử hữu hạn và kết quả phân tích số cầu Nhật Lệ 2 tỉnh Quảng Bình dưới tác dụng của tải trọng di động
Bài báo giới thiệu kết quả phân tích bằng số về dao động của kết cấu nhịp chính của cầu Nhật Lệ 2 tỉnh Quảng Bình do tải trọng di động gây ra. Mô hình phân tích dao động của cầu này dựa trên mô hình của phương pháp phần tử hữu hạn. Trong đó kết cấu cầu được mô hình hoá từ các phần tử dầm, tháp và cáp. Phần tử dầm được xét theo mô hình tương tác trực tiếp với tải trọng di động. Phần mềm KC05 được ứ...... hiện toàn bộ
#mô hình phần tử hữu hạn #cầu dây văng #tải trọng di động #hệ số động lực #dao động #mô hình hai khối lượng
SO SÁNH KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ DỰ PHÒNG HUYẾT KHỐI SAU PHẪU THUẬT BẰNG HEPARIN TRỌNG LƯỢNG PHÂN TỬ THẤP VÀ RIVAROXABAN
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 509 Số 2 - 2022
Mục tiêu: So sánh kết quả điều trị dự phòng huyết khối tĩnh mạch sau phẫu thuật bằng heparin trọng lượng phân tử thấp (LMWH) và rivaroxaban. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu 30.010 NB phẫu thuật >18 tuổi từ 1/1/2017 đến 31/9/2018 được điều trị chống đông bằng LMWH hoặc rivaroxaban. Trong đó 25479 NB dự phòng bằng LMWH và 4531 NB dự phòng bằng rivaroxaban. Kết quả nghiên cứu: Nhóm N...... hiện toàn bộ
#rivaroxaban #LMWH #Heparin trọng lượng phân tử thấp #surgery
Tổng số: 95   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 10